Kaçınma Yaklaşımı Nedir?
Bir çoğumuz hayatımızın belirli anlarında, zor bir durumla karşılaştığında, ona karşı durmak yerine ondan kaçmayı tercih etmişizdir. Belki de bir iş görüşmesinde heyecanlanmışken, belirsizlikten korkarak fırsatı değerlendirmemiştik. Ya da bir tartışmadan sonra, çözüm üretmek yerine geri çekilip sessiz kalmıştık. Bu, aslında kaçınma yaklaşımının hayatımızda nasıl görünmeye başladığının basit bir örneğidir. Ama kaçınma yaklaşımını derinlemesine inceleyince, bu davranışın sadece kişisel seçimlerimizle ilgili olmadığını, psikolojik ve toplumsal düzeyde daha derin anlamlar taşıdığını fark edebiliriz.
Kaçınma Yaklaşımının Tanımı
Kaçınma yaklaşımı, bir kişi ya da toplumun zor, stresli veya tehdit edici bir durumu ve bu duruma bağlı olumsuz duyguları ortadan kaldırmaya çalışırken o durumu görmezden gelme ya da ondan uzak durma eğilimidir. Psikolojide kaçınma davranışı, genellikle kaygı ve korku gibi olumsuz duygularla ilişkilidir. Bu yaklaşımda kişi, sıkıntı yaratan durumla yüzleşmek yerine, onu geçici olarak uzaklaştırmayı tercih eder.
Kaçınma, genellikle “şimdi ve burada” duygusal rahatlık sağlasa da, uzun vadede problemleri daha da büyütebilir. Kısa vadede güvenli bir alan yaratırken, uzun vadede çözüm arayışından uzaklaşmak, bireyin psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir.
Kaçınma Yaklaşımının Gerçek Dünyadaki Yansıması
Bir düşünün, yıllarca bir arkadaşınızla konuşmadınız çünkü bir tartışma yüzünden aranız bozuldu. Zamanla, bu tartışmanın büyüklüğünden ziyade, ondan kaçınmak, sizde bir tür alışkanlık haline geldi. Kaçındıkça, tartışmayı çözme fırsatını kaçırdınız ve ilişkide daha fazla mesafe oluştu. Bu, kaçınma yaklaşımının hayatımıza nasıl sirayet edebileceğini gösteren basit bir örnektir.
Verilere baktığımızda da bu tür davranışların daha geniş etkilerini görebiliriz. Bir araştırma, kaçınma yaklaşımını benimseyen kişilerin stresle başa çıkma yeteneklerinin zayıf olduğunu gösteriyor. İnsanlar, zor duygusal durumlarla yüzleşmek yerine kaçındıklarında, bu duygular birikir ve sonuçta daha büyük bir kaygı ya da depresyon sorununa yol açabilir. Kaçınma, yalnızca geçici rahatlama sağlar, ancak uzun vadede kişiyi daha büyük psikolojik zorluklarla karşı karşıya bırakabilir.
Kaçınma Yaklaşımının Farklı Alanlarda Kullanımı
Kaçınma, sadece bireysel psikolojiyle ilgili bir durum değildir. İş dünyasında ve toplumsal ilişkilerde de bu yaklaşımın yansımalarını görmek mümkündür. Örneğin, liderlik ve yönetim konusunda kaçınma yaklaşımını benimseyen bir yönetici, zor kararlar almak yerine meseleleri erteleyebilir veya çözüm üretmekten kaçınabilir. Bu da organizasyonel verimliliği olumsuz etkileyebilir.
Daha büyük bir ölçekte, kaçınma yaklaşımının toplumsal etkileri de vardır. Bir toplumda, insanların zorlu sosyal sorunlardan (örneğin ırkçılık, eşitsizlik ya da çevresel felaketler) kaçınmaları, bu sorunların daha da derinleşmesine yol açabilir. Bu tür sorunlara duyarsızlaşmak ve onlardan kaçmak, toplumsal çözüm arayışının önünde bir engel oluşturur.
Kaçınma ve Psikolojik Sağlık
Birçok psikoterapi yöntemi, kaçınma davranışlarını değiştirmeyi amaçlar. Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT) gibi terapi türleri, kişilerin kaçınma eğilimlerini anlamalarına ve bu davranışları yerine daha sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmelerine yardımcı olur. Örneğin, kişinin korktuğu bir duruma adım adım yaklaşması, onu kabullenmesi ve normalleştirmesi sağlanabilir. Bu, kaçınma davranışını kırmak için etkili bir yöntemdir.
İçinde bulunduğumuz dönemde, özellikle pandemi sonrası dönemde kaçınma davranışının artış gösterdiği gözlemlenmiştir. İnsanlar, virüs korkusu nedeniyle sosyal etkinliklerden kaçındı, yalnızlık ve izolasyon duygusu arttı. Ancak, zamanla uzmanlar bu tür kaçınma davranışlarının kişinin ruh sağlığını zedeleyebileceği konusunda uyarılar yapmıştır. Kaçınmayı bırakıp, insanlara yaklaşarak ve toplumsal bağlantıyı yeniden kurarak daha sağlıklı bir psikolojik ortam yaratmak mümkün.
Kaçınma Yaklaşımını Kırmak İçin Ne Yapılabilir?
Kaçınma yaklaşımını aşmak, kolay bir süreç değildir. Ancak, bunu başarmak mümkündür. İşte bazı adımlar:
Duygusal farkındalık: Kaçındığınız durumları tanımak ve bu durumların size ne hissettirdiğini anlamak önemli bir adımdır.
Küçük adımlar atmak: Zorlu bir durumdan tamamen kaçınmak yerine, ona doğru küçük adımlar atabilirsiniz. Bu, kaçınmayı kırmak için önemli bir stratejidir.
Destek aramak: Bazen profesyonel yardım almak, kaçınma davranışını aşmanıza yardımcı olabilir. Terapistler ve danışmanlar bu konuda rehberlik edebilir.
Sonuç
Kaçınma yaklaşımı, yaşamımızda hem bireysel hem de toplumsal düzeyde sıkça karşılaştığımız bir davranış modelidir. Zorlayıcı durumlarla başa çıkmaktan kaçınmak, kısa vadede rahatlama sağlasa da uzun vadede bizi yalnız bırakabilir. Bu yazıda, kaçınmanın hayatımızdaki yansımasını, gerçek dünyadan örneklerle ve verilerle incelemeye çalıştık.
Peki ya siz, zor bir durumla karşılaştığınızda genellikle nasıl tepki veriyorsunuz? Kaçınmayı mı tercih ediyorsunuz yoksa yüzleşmeyi mi? Görüşlerinizi ve deneyimlerinizi bizimle paylaşmak isterseniz, yorumlarda bekliyoruz.